( مکتوب نا تمام )

و نام پشتنگ را از آن گویند که مردمانش

شال و دستار را بصورت فشرده بر سر می بندند

و پشتنگ

کلاته ای است آباد

و تا شهر بیهق فعلی به شش فرسنگ راه است.

و این آبادی را نزدیکترین ره باشد به چهارطاقی ساسانی

که سازه ای از معابد اهل گبر است

و در نزد خوراسانیان به اتشکده اذربرزین مهر مشهور است

که در زمانه شاهی برزین مهر بنا گردید .

اهالی بدان خانه دیو و در گویش محاوره بدان خنه دو گویند.

به چندین مرتبه به سبب قداست و احترامش در حکمرانی سامانیان و شاهان سلاجقه

وی را مرمتها نمودند .

دیر زمانی رهزنانی که در پناه کوه یاغی پنهان بودند

هر از گاهی به ابادیهای اطراف به غارت می رفتند .

نقل است که خان روستای فرومد

ایشان را از غارت پشتنگ بر حذر داشته بود

و آن به سبب حرمتی که بر سیداقا داشت.

همچنانکه از فرزندان ذکور ایشان

یک تن در بلندی کوه نظرگاه بدنیا امد.

پایین تر از ته کال چند قطعه زمین هموار باشد

که مردمان مقیسه ان را هموار کرده اند

و سرچراغدونش میگویند .

و شاعری پارسی زبان از ان به تکه ای از خاک بهشت اشارت دارد

و بزرگترین ابادی به پشتنگ را خسرو گرد دانند

و برخی گویند که همان بیهق باشد

و مناره ای دارد با نوشتار برجسته و نیز خط کوفی

و ان شبیه میلی است جهت راهیابی و پیران میگفتند :

وقت نهار

پای منار

و دیه ریوند در جنوب باشد ولیکن پیشینیان ان را ریود مینامند

که باشکوه باشد و برخی مورخان و

هندوها ان را به معنای ریواس دانند .

و نیز دیه باشتن باشد که درجلگه باشد و انان را طایفه ای از فرقه امامیه دانند .

و در نواحی ارتفاعات کوه النگبید و نیایشگاه چارطاقی خانه دیو

ریواس فراوان روید چنانچه در تاریخ دوران پیشدادی ،

افرینش بنی ادم را از ریشه ریواس دانند

و دو شاخه ریواس باشد و ان مشی و مشیانه

مردمانی از پشتنگ در ابتدا به کال گشاده ساکن بودند

و قبرستانی داشته است به سنگ نگاره هایی منقش و زیبا

که مربوط به زردشتیان که از وی اثر نباشد

از مردان ابادی یکی را شیخ میگفتند

با محاسنی سپید که ایشان را نفسی پاک و دلی فراخ

و مستجاب الدعا بوده است

که مدفنش در اطراف مُلکِ ری باشد .

چندانکه از کرامات ایشان بسیار دیده ام.

گرد اورنده :

علیرضا عابدیان بادی